Booker Prize-winnaar Banu Mushtaq: "Er is altijd hoop, omdat er solidariteit is tussen vrouwen."

"Wees voor één keer een vrouw, oh Heer!" Met dit hartverscheurende gebed besluit de Indiase auteur Banu Mushtaq de twaalf verhalen waarmee ze de International Booker Prize won, een reis door de onderwereld van vrouwen in haar land en tegelijkertijd een hymne aan hoop, zoals de auteur zelf zegt.

"Een schrijver moet altijd hoop hebben op een betere samenleving, omdat er solidariteit is tussen vrouwen. Het is niet alleen theoretisch, maar wordt in India dagelijks in de praktijk gebracht", legt Mushtaq (1948) uit in een interview in Londen, kort nadat hij de meest prestigieuze prijs voor in het Engels vertaalde literatuur in ontvangst nam.

De verhalen in Heart Lamp zijn oorspronkelijk geschreven in het Kannada (een inheemse taal van Zuid-India) tussen 1990 en 2023 en zijn geselecteerd door vertaler Deepa Bhashti, die de prijs 50/50 deelt. Ze zijn ontroerend in hun ruwheid, maar ook in hun delicate nuances .

Haar heldinnen zijn vrouwen die tussen twee vuren zitten , verpletterd door een patriarchale maatschappij waaruit ze alleen kunnen ontsnappen met de hulp van een moeder, een dochter en een vriendin. Soms wacht hen aan het einde van hun strijd enkel de dood.

"Als een buurvrouw een baby ter wereld brengt, gaat er een andere vrouw naartoe, helpt bij de bevalling, verzorgt de pasgeborene en voedt hem. Zelfs als er niemand anders is, zelfs haar man niet, zal ze voor de moeder en de baby zorgen", verzekert de schrijfster.

Mushtaq heeft haar hele leven als advocaat en vrouwenrechtenactivist gewerkt , waarbij ze veel van haar ervaringen op papier heeft gezet.

Dit werk, waarbij ze omringd is door mensen die ze in detail bestudeert, heeft de deur geopend naar voorbeelden zoals dat van de man die zijn moeder alle mogelijke aandacht gaf, maar de vrouw met wie hij getrouwd was, marginaliseerde. Deze man is de inspiratiebron voor een van de verhalen.

Hoewel zijn verhalen meer dan 25 jaar geleden zijn geschreven , gelooft hij dat ze nu nog steeds net zo relevant zijn als toen, "en overmorgen, en over een eeuw, zullen ze nog steeds relevant zijn."

Zij is van mening dat de 'vallen' die gebruikt worden om vrouwen te controleren, 'moeilijk te identificeren' zijn en vaak te maken hebben met de emotionele band tussen hen en hun kinderen. Deze band wordt gebruikt als chantagemiddel om te voorkomen dat ze een gewelddadig huwelijk verlaten.

"In mijn regio is er een zeer wrede praktijk, waarbij een vrouw wordt beschouwd als de eer van de familie en deze moet beschermen, zelfs als dit haar dood betekent, om de waardigheid van de man en de familie te beschermen", merkt ze op, verwijzend naar een van de meest huiveringwekkende verhalen in het boek.

Religie, net als familie, speelt in alle teksten een belangrijke rol. Mushtaq, een moslim, spreekt over de Heer, niet over God, die "niet hetzelfde zijn": "Ik heb het hele systeem Heer genoemd, inclusief politiek, macht, religie, patriarchaat en zelfs huiselijke relaties."

Hij is ervan overtuigd dat deze manipulatie van religieuze betekenissen vaak wordt uitgevoerd door degenen die belast zijn met de handhaving van de voorschriften, op basis van hun grillen en wil.

Heart Lamp besteedt ook aandacht aan de ingewikkelde co-existentie van verschillende geloven in India , hoewel Mushtaq volhoudt dat er "harmonieuze relaties bestaan ​​tussen moslims, hindoes en christenen..."

Het probleem ontstaat wanneer de politiek onenigheid zaait om verdeeldheid te creëren : "Voor de buitenstaander is een scenario gecreëerd waarin hindoes en moslims altijd met elkaar vechten en altijd bloed vergieten. Maar dat is niet de situatie."

Als de jury van de International Booker Prize het boek waardeerde, was dat vooral vanwege het prachtige proza , dat veel van de mondelinge traditie van moeder op dochter weergeeft en dat door Deepa Bhasti op innovatieve en radicale wijze onberispelijk is vertaald.

Elk verhaal gebruikt zijn eigen taal en zelfs zijn eigen standpunt, variërend van individuele ervaringen tot collectieve visies, alles op smaak gebracht met een gezonde dosis zwarte humor en sarcasme.

Bhashti legt uit dat ze ervoor heeft gekozen om veel van de Urdu- of Arabische woorden die in de originele tekst stonden, niet te vertalen. Ook heeft ze geen cursief lettertype gebruikt, omdat ze de woorden anders "exotisch" zou maken en de lezer zou vervreemden.

" We moeten af ​​van het idee dat we elk woord moeten begrijpen wanneer we een literair werk lezen. (...) Als we literatuur uit andere landen lezen, is dat ook omdat we iets nieuws willen leren," reflecteert hij.

In de wereld van Heart Lamp zijn mannen, bijna zonder uitzondering, verfoeilijke wezens . De auteur neemt echter slechts één dankwoord op in het boek: aan haar echtgenoot, Mushtaq Mohiyudin.

Is er dan nog hoop voor hen? "Ja!" zegt de schrijver lachend. "En het is niet makkelijk om een ​​relatie te hebben met een vrouw (zoals ik) met zulke sterke ideeën en haar eigen meningen en smaken. Mushtaq heeft het gedaan, gefeliciteerd. Maar hij haat microfoons en nu wordt hij na mijn prijs door 50 camera's achtervolgd... "